Bạn có từng thắc mắc Gốm Chu Đậu như thế nào không? Hãy cùng Đồ thờ Huyền Đức tìm hiểu dưới bài viết này nhé.
Khám phá hành trình lịch sử của làng gốm Chu Đậu
Làng gốm Chu Đậu, tọa lạc tại xã Thái Tân, huyện Nam Sách, tỉnh Hải Dương, nằm ven sông Thái Bình, đã trải qua nhiều biến động trong quá trình phát triển. Xuất hiện từ thế kỷ 14, làng gốm này đạt đỉnh cao phát triển vào thế kỷ 15 và 16. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của các cuộc chiến tranh và khủng hoảng, nghề làm gốm Chu Đậu dần trở nên suy tàn và mai một.
Vào năm 1980, khi bí thư đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam, Makoto Anabuki, đến thăm Thổ Nhĩ Kỳ, ông đã bắt gặp một chiếc bình gốm hoa lam tại viện bảo tàng Topkapi Saray. Trên bình gốm này có ghi dòng chữ Hán “Thái Hòa bát niên Nam Sách châu, tương nhân Bùi thị Hý bút”. Sự phát hiện này đã thúc đẩy tỉnh Hải Dương tiến hành tìm kiếm nguồn gốc của chiếc bình gốm. Từ những thông tin thu được, tỉnh Hải Dương đã khám phá và khai quật di tích Chu Đậu, phục hồi làng gốm này tại các xã Thái Tân và Minh Tân. Đây đã đánh dấu sự khôi phục của làng nghề gốm Chu Đậu với danh tiếng từ quá khứ.
Những con cháu của Chu Đậu đã bắt đầu khôi phục và duy trì các nghề truyền thống từ ông bà của họ. Họ đã thậm chí thành lập các doanh nghiệp để đẩy mạnh sự phát triển của làng gốm. Ngày nay, sản phẩm gốm Chu Đậu không chỉ có mặt trên thị trường trong nước mà còn xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới.
Năm 2001, nhận thấy tầm quan trọng của việc kết hợp khôi phục làng gốm cổ Chu Đậu với du lịch làng nghề, Hapro đã đầu tư đầu tư giai đoạn 1 với số vốn 24 tỷ đồng để xây dựng nhà xưởng, cơ sở vật chất và trang thiết bị hiện đại nhằm khôi phục dòng gốm cổ đã mất đi. Năm 2003, gốm Chu Đậu đã xuất khẩu lô hàng đầu tiên sang Tây Ban Nha. Đồng thời, vào năm 2004, gian trưng bày với diện tích 1000m2 đã được khánh thành, mang đến không gian trưng bày và giới thiệu các sản phẩm gốm phục chế và mẫu mã cổ.
Xem thêm: Gốm Gò Sành mang một vẻ đẹp độc đáo thu hút
Nguyên liệu làm nên gốm Chu Đậu
Nguyên liệu chính để sản xuất gốm Chu Đậu là đất sét trắng từ vùng Trúc Thôn thuộc thị xã Chí Linh. Sau khi thu thập đất, người thợ sẽ hòa nước và lọc để tạo thành hồ làm gốm. Khi đạt được độ mịn và đủ mềm dẻo, đất sét sẽ được nặn và đúc trên bàn xoay. Từ lâu đến nay, các sản phẩm gốm Chu Đậu được làm thủ công từ khâu nặn, đúc, vẽ và trang trí hoa văn, do những người thợ gốm tài ba của làng nghề thực hiện. Điều này giúp sản phẩm gốm Chu Đậu không chỉ đạt chất lượng cao mà còn có những đặc điểm riêng biệt so với gốm sứ từ các vùng khác.
Kỹ thuật sản xuất gốm Chu Đậu
Gốm Chu Đậu nổi bật với men trắng tinh khiết và hoa văn đậm nét văn hóa Việt. Men trắng chàm và men tam thái được sử dụng để tạo ra màu sắc xanh và đỏ nâu, xanh lục vàng trên gốm. Kỹ thuật vẽ dưới men và nung trong lò sau đó phủ men tam thái và nung lại một lần nữa là bí quyết để có những sản phẩm gốm Chu Đậu tinh xảo. Nhờ vào điều này, các sản phẩm gốm Chu Đậu từ xa xưa cho đến ngày nay vẫn giữ được nguyên vẹn cả màu sắc và kiểu dáng, ghi dấu ấn sâu sắc của văn hóa Việt Nam.
Với sự phục hồi đầy nỗ lực, gốm Chu Đậu đã nhận được sự công nhận và trân trọng từ đại tướng Tổng tư lệnh Võ Nguyên Giáp đã tặng cho làng gốm Chu Đậu 9 chữ vàng: “Gốm Chu Đậu – tinh hoa văn hóa Việt Nam”. Điều này thể hiện sự đánh giá cao về giá trị và đóng góp của gốm Chu Đậu trong bảo tồn và phát triển văn hoá truyền thống của Việt Nam.
Ngoài ra, kỹ thuật nung, những người thợ gốm Chu Đậu còn truyền đạt linh hồn vào từng sản phẩm thông qua những nét vẽ đơn giản nhưng rất tinh tế, thanh thoát và uyển chuyển, vẫn giữ được sự khỏe khoắn. Điểm đặc biệt của gốm Chu Đậu so với các loại gốm khác chính là quá trình sản xuất hoàn toàn thủ công, sử dụng phương pháp chế tạo và kỹ thuật đạt đến trình độ cao: từ việc chuốt, tạo dáng trên bàn xoay, ngắt sản phẩm thành nhiều phần rồi lắp ghép lại, gia công bằng cách đắp nối, vẽ, khắc, vạch, nặn và đúc. Mỗi sản phẩm mang trong mình một nét vẽ độc đáo, phản ánh cá nhân của người thợ. Ngay cả khi có 100 sản phẩm gốm Chu Đậu được xếp cạnh nhau, họ vẫn có thể nhận biết được sản phẩm của mình. Mặc dù mẫu hoa văn có thể giống nhau, nhưng nét vẽ trên mỗi sản phẩm gốm không có hai cái nào giống nhau, đây chính là đặc điểm độc đáo mà du khách rất thích thú khi chiêm ngưỡng và mua sắm các sản phẩm gốm Chu Đậu.
Sản phẩm gốm Chu Đậu
Sản phẩm gốm Chu Đậu đã đạt đến đỉnh cao vinh quang và lan tỏa ra 32 nước trên thế giới. Hiện nay, có tới 46 bảo tàng trong và ngoài nước lưu giữ các hiện vật gốm Chu Đậu. Từ thế kỷ 15, gốm Chu Đậu đã xuất khẩu sang Hà Lan, Anh, Pháp, Nhật, Thổ Nhĩ Kỳ và các vùng Đông Nam Á. Phong cách gốm Chu Đậu đã đưa gốm sứ Việt Nam lên tầm cao về nghệ thuật, được nhiều quốc gia trên thế giới ngưỡng mộ. Điều đáng chú ý, một chiếc lọ gốm hoa lam cổ của Chu Đậu đã được bán đấu giá với giá trúng thầu lên tới 521.000 USD, chứng tỏ giá trị nghệ thuật và văn hóa của gốm Chu Đậu được đón nhận một cách tuyệt vời.
Đặc điểm nổi bật của gốm Chu Đậu
Đặc điểm nổi bật của gốm Chu Đậu là những đường nét hoa văn tinh tế. Các hoa văn cổ của Chu Đậu thường biểu thị sen, cúc và nhiều loại hoa văn cách điệu khác. Những nét hoa văn đặc trưng này đã truyền tải đầy đủ bản sắc dân tộc và thể hiện sự sống động của thiên nhiên và cuộc sống dân dã. Gốm Chu Đậu còn được gọi là “gốm đạo” do hoa văn tinh xảo mang trong mình những giá trị nhân văn của Phật giáo và Nho giáo. Nhờ những hoa văn độc đáo này, gốm Chu Đậu không thể nhầm lẫn với bất kỳ loại gốm nào khác. Sản phẩm gốm Chu Đậu thừa hưởng sự thanh thoát và uyển chuyển từ gốm thời Lý, cùng với vóc dáng khỏe khoắn từ gốm thời nhà Trần. Nhờ việc phản ánh thiên nhiên và cuộc sống của cư dân sông Hồng thông qua các hình vẽ nghệ thuật, gốm Chu Đậu đã trở thành một kho tàng văn hóa vô cùng phong phú.
Hy vọng bài viết của Đồ thờ Huyền Đức đã mang lại cho bạn nhiều thông tin hữu ích về gốm Chu Đậu.
